رمپ ها يا سطوح شيبدار

در رمپ های طويل ،بمنظور جلوگيری از سقوط صندلی چرخدار لازم است که شيب آن در يک درجه مطلوبی باشد. برای رمپ هائی که طول آنها کمتر از 5 متر است توصيه شده که حداکثر شيب برای استفاده صندلی چرخدار 1/12 ( معادل 8 درصد ) باشد مثلا” اگر طول رامپی 360 سانتی متر (معادل 12 فوت ) باشد لازم است حداکثر ارتفاع رامپ 30 سانتی متر در نظر گرفته شود. ( تقريبا” به اندازه 2 پله 6 اينچی ) . اگر چه اين مقدار بعنوان حداکثر شيب پيشنهاد شده ولی برای بعضی افراد تتراپلژی (فلج دست و پا ) سطحی پرشيب به حساب می آيد. ولی شيب 1/20 (5 درصد ) واقع بينانه تر است. بطور کلی، استفاده از رمپهای طويل مشکلاتی را در بر دارد چرا که از نظر فضا هميشه با محدوديت زيادی مواجه می شوند. اگر شيب رمپ به اندازه ای است که لازم باشد فرد برای طی مسير تلاش زيادی را بکند، مسلما” بايستی دارای قدرت بدنی خوبی در تنه فوقانی باشد ولی از نظر شخصی، فاصله های کوتاهتر ترجيح داده می شوند. چنانچه فضای کافی برای نصب رمپ با شيب مورد نظر وجود نداشته باشد می توان از يک بالابر کوتاه و بطور متناوب استفاده نمود.
• رمپهای دائمی :
يکی از عمومی ترين راه حلهای عبور از وروديهای پله دار ساختمانها استفاده از رمپهای دائمی هستند ( البته در جاهائيکه فضای کافی وجود داشته باشد ) قوانين مربوط به ساختمان از سال 1991 ، برای افراد ناتوان تسهيلات و امکاناتی را تحت عنوان سند M تصويب کرده و در سال 1991 بصورت کتابچه راهنمای طراحی ارائه شده است.
• رمپهای موقت ( قابل حمل و جابجائی )
اگر طراحی محيط به گونه ای باشد که نصب رمپهای دائمی غير ممکن باشد ( برای مثال معمولا” رمپهای دائمی يا در امتداد عرض ساختمان و در پياده رو بايستی ساخته شوند و يا برای ساير افراد مشکلات ديگری را ايجاد ميکند ) استفاده از رمپهای موقت می تواند بعنوان يک راه حل پيشنهاد شود. در هر صورت بايستی بخاطر داشت که در استفاده از رمپهای موقت نياز است که شخص ديگری رمپ را در جای مورد نظر قرارداده و بعد از استفاده ، آن را بردارد. معمولا” اين رمپ ها وزنی بين 6 تا 30 کيلوگرم دارند. رمپهای موقت انواع مختلفی دارند: که مهمترين آنها عبارتند از :
رمپ های کانالی : اين رمپ ها معمولا” بصورت يک جفت کانال هستند و از جنس فايبرگلاس ، چوب يا فلز می باشند که بوسيله میله های قابل تنظيم به همديگر اتصال می يابند و در واقع توسط اين ميله ها فاصله به نحوی تنظيم می شود که چرخهای صندلی روی کانالها قرار گرفته و مسير را طی می کنند.
رمپ های يک تکه : اين رمپ ها معمولا” پهن هستند و برای همين هم، به تنهائی مورد استفاده قرار می گيرند. عموما” از جنس آلومينيوم يا فلز بوده و سطح آن در برابر لغزش و سرخوردگی مقاوم است و يک لبه ايمنی خيلی کوتاه در هر طرف دارند. اين رمپ ها معمولا” فقط برای فاصله های کوتاه مناسب هستند و آنهم بدليل اندازه و وزن آنهاست. اکثرا” قابل تا شدن نيستند.
رمپ های چند قسمتی : اين رمپ های شبيه رمپهای يک تکه هستند ولی طوری طراحی شده اند که بصورت کشويی داخل هم می روند و ميتوانند يک رمپ طويلتری را ايجاد کنند. انواعی از اين رمپ ها که قابليت تاشدن ندارند. بطور نيمه دائم در محلهای مورد نظر قرار می گيرند. به نحوی که نياز نيست بطور مداوم آنها را قرارداد يا برداشت. اغلب اين نوع رمپ ها دارای نرده های جانبی نيز هستند و برای تقويت بيشتر رمپ از پايه های با قابليت تنظيم ارتفاع استفاده می شود.
رمپ های مخصوص صندلی چرخدار و اسکوترهای برقی : اين رمپ ها طوری شده اند که می توانند وزن بالای صندلی های چرخدارهای و اسکوترهای برقی را تحمل کنند. کسی که از يک اسکوتر سه چرخ استفاده می کند نياز دارد که از يک رمپ يک تکه استفاده نمايد و يا اينکه يک رمپ 3 کاناله بکار برد، به طوری که چرخها بطور هماهنگ روی آن قرارمي گيرند.
رمپ های دروازه ای : اين رمپ ها از نوع کانالی کوتاه هستند که ميتوانند پشت وسيله حرکتی يا صندلی چرخدار برقی قرار گيرند و در موقع صعود از وروديهای پرشيب استفاده می شود. در هر حال، در اکثر موارد لازم است که شخص ديگری جهت قراردادن رمپ و برداشتن آن به فرد ناتوان کمک کند.
رمپ های آستانه : اين رمپ ها برای عبور فرد از آستانه های بلند وروديها يا در منزل استفاده می شوند.
• 6- بالابرهای با ارتفاع کوتاه :
اين بالابرها، برقی و دارای يک صفحه هستند و وسعت آنها برای قرار گرفتن يک صندلی چرخدار کافی است و معمولا” برای طی مسیرهای با ارتفاع کوتاه جهت ورود به ساختمان يا در داخل ساختمان برای دسترسی به طبقات مورد استفاده قرار می گيرند. اين بالابرها بخصوص برای فضاهای محدودی که قابليت نصب رمپ را ندارند بکار می روند. انواع مختلف درون ساختمانی و بيرون ساختمانی دارند.
بالابرهای ثابت : برای استفاده از اين بالابرها ممکن است قبل از نصب نياز باشد که تغييرات ساختمانی در محيط منزل ايجاد شود و اغلب برقی هستند. برخی مدلهای آنها بطور عمودی حرکت می کنند و برخی نيز نزديک به پلکانهای کوتاه طبقات تعبيه می شوند. بعضی از اين بالابرها مکانيسم پل رادارند بطوريکه وقتی پله ها مورد استفاده ندارند می توانند بطور معمول آنها را بکار ببرند. در موقع استفاده از آنها نيز صفحه بالابر در امتداد پله ها بالا و پائين می رود. بالابرهائی که برای مسيرهای کوتاه استفاده می شوند بايستی از استاندارد BS به شماره 6440 مربوط به سال 1983 پيروی کنند.
بالابرهای موقت : اين بالابرها دارای يک باتری هستند و می توانند بطور نيمه دائم مورد استفاده قرار بگيرند. اگر تغييرات ساختمانی برای نصب بالابر دائم عملی نباشد، می توان از اين نوع بالابرها استفاده نمود. برای كاربرد اين بالابرها معمولا” از يک رمپ کوتاه استفاده می شود که فرد می تواند از طريق آن به راحتی به سکوی بالابر دسترسی پيدا کند.
7- وسايل کمکی در بالا و پائين رفتن از پله ها :
تمامی افراد دارای آسيب نخاعی، لازم است که در منزلی زندگی کنند که تمامی امکانات در يک طبقه فراهم باشد. در ساختمان منزل بايستی نکاتی لحاظ شود که تمامی تطبيق های مورد نياز در فضاها و طرح منزل را در بر گيرد. در مورد تطبيق پلکان ها، تعبيه يک بالابر مناسب می تواند نسبت به تغييرات ساختمانی ارزانتر باشد.
اغلب نصب بالابرهای پلکان از نصب بالابرهای کف به بالا ارزانتر هستند چرا که تغييرات ساختمانی زيادی مورد نياز نيست ولی بايستی قبلا” بررسی شود که آيا پلکان بطور معمولی می تواند مورد استفاده قرار گيرد.
بالابرهای پلکان: اين بالابرها برقی بوده و در مسير پلکان تعبيه ودرراستاي آن حرکت می کند. معمولا” هم در کنار پله های مستقيم كاربرد دارند و هم برای پله های منحنی قابل استفاده هستند. شرايط اين بالابرها بايستی از استاندارد شماره 5776 سال 1996 BS پيروی نمايد.
بالابرهای پلکان با صفحه ويژه صندلی چرخدار : اين بالابرها يکی از مفيدترين بالابرها برای افراد دارای آسيب نخاعی هستند چرا که فرد ناتوان لازم نيست برای استفاده از بالابر از صندلی چرخدار خود خارج شود. در هر صورت ، پلکان ها در اکثر منازل به اندازه کافی پهنا دارند. صفحات در مواقعی که نياز به استفاده ندارند، در خلاف جهت ديوار و به سمت بالا تا ميشوند.
بالابرهای پلکانی دارای نشيمن: برای استفاده از اين بالابرها لازم است فرد روی يک نشيمن قرار گيرد. افرادی که به حالت ايستاده حرکت می کنند يا اشخاصی که صندلی چرخدار بکار می برند نمی توانند از اين نوع بالابر استفاده نمايند. بنابراين لازم است که يکی در پائين و يکی در بالای پلکانها تعبيه شود.
بالابرهای Through-Floor : اين بالابرها بيشتر مصارف خانگی دارند. اتاقک بالابر بطور ناقص يا بطور کامل می تواند محصور باشد ولی معمولا” طوري طراحي شده اندكه فضای کافی برای فرد در حالت نشسته يا برای صندلی چرخدار وی وجود دارد. يكسري شاسی های کنترل داخل اتاقک تعبيه شده اند كه فرد می تواند بطور مستقل از آنها استفاده کنند. معمولا” مسير و ناحيه حرکتی اتاقک روی ديوار قرار دارد. در بالای اين مسير در قسمت سقف يک دريچه باز می شود. اين دريچه سقفي موقعی که اتاقک در کف زمين قرار دارد بوسيله يک درپوش پوشيده می شود و وقتی در بالا قرار می گيرد در واقع ته کف اتاقک، آن را پر می کند. استانداردهای مربوط به نصب و کاربرد بالابرهای خانگی برقی از استاندارد شماره 5900 BS در سال 1991 پيروی می کند.
صندلی چرخدارهای برقی با قابليت عبور از پلکان : برخی از صندلی های برقی چرخهای مخصوصی دارند يا قسمتهائی مثل کاترپيلار دارند که ميتوانند بوسيله آنها از پلکان بالا و پائين بروند. اين نوع صندلی ها توسط يک قسمت کنترل کننده که روی دسته صندلی تعبيه شده قابل کنترل هستند. فرد بايستی برای استفاده از اين نوع صندلی چرخدارها بتواند به خوبی آن را کنترل کند. در عين حال زاويه سطح نشيمن قابل تنظيم است، به نحوی که در هنگام عبور و بالا رفتن از پله ها سطح نشيمنگاه بطور افقی باقی مي ماند. اندازه اين صندلی چرخدارها بزرگ است و معمولا” اکثر آنها برای محيطهای خانگی نامناسب هستند.
وسايل کمکی جهت بالا رفتن: در جائيکه هيچ راه حل عملی ديگری برای عبور افراد ناتوان از پله ها وجود نداشته باشد، از يکسری وسايل برای کمک به بالا و پائين رفتن فرد استفاده کننده از صندلی چرخدار استفاده می شود. دو نوع از اين وسايل در دسترس هستند. يك نوع وسايلی که بر روی صندلی چرخدار فرد قرار گرفته و به عبور وی کمک می کنند و نوع دوم وسايلی که در استفاده از آنها لازم است فرد از صندلی چرخدار خود خارج شود. در هر حال اين وسايل همگی دارای سيستم کاترپيلار يا چرخهای مخصوص برای عبور از مسير پلکان ها هستند و عموما” برقی بوده ودارای يک باتری 12 ولت قابل شارژ می باشند.
اين وسايل فقط بايستی بوسيله افرادی استفاده شوند که آموزشهای لازم را ديده باشند.
8- نقاله ها و تجهيزات جابجائی :
طيف وسيعی از نقاله ها و تجهيزات جابجائی دستی وجود دارند که جهت حرکت فرد ناتوان از جائی به جای ديگر مورد استفاده قرار می گيرند. اين وسايل به مراقبين و اشخاص همراه فرد ناتوان کمک می کنند تا جابجائی وی به سهولت و بدون خطر انجام پذيرد. برخی تجهيزات نظير بالابرها، کل وزن بدن فرد را تحمل و جابجا می کنند و برخی ديگر نظير غلطکهای کاهش اصطکاک، ميزان فعاليت فرد را برای جابجائی تقليل ميدهند.
تسمه نقاله های سقفی : اين وسايل در اکثر منازل قابل كاربردهستند و در برخی مواقع می توانند بطور مستقل مورد استفاده قرار گيرند. اين وسايل بر روی سقف نصب می شوند و فرد توسط يک تسمه و يک دستگيره کنترلی می تواند به سمت بالا و پائين جابجا شود. البته فرد می تواند حرکت های جانبی نيز داشته باشد ( معمولا” دکمه های کنترلی مربوطه روی يک دستگيره تعبيه شده اند.) .البته گاهی جابجائی ها بصورت دستی و يا بوسيله شخص ديگری انجام می گيرد و بطور کلی انواع برقی و يا باتری آن نيز در دسترس هستند.
مسيرهای حرکت بالابرهای سقفی به مرور زمان بايستی توسعه پيدا کنند تا حرکت فرد ناتوان را در تمامی نقاط منزل را آسانتر نمايند. البته اين مسيرها می توانند مستقيم يا منحنی باشند و برای اينکار از گردونه هايی برای تغيير جهت استفاده می شود و يا اينکه برای طی مسيرهای طولی فرد می تواند از ميله هاي موازی ( سيستم مسير x-y ) که امکان دسترسی فرد را تقريبا” به تمام نقاط منزل فراهم می کند، استفاده نمايد.
نقاله های متحرک: با وجود اينکه اين نوع نقاله ها قابليت تنظيم بيشتری را برای فرد ايجاد می کنند ،ولی به فرد اجازه نمی دهند که بطور مستقل از يک جا به جای ديگر حرکت نمايد لذا نياز به يک مراقب و کمک دهنده (برای هل دادن ) دارند که اين مسئله مشکلاتی را ايجاد می کند مخصوصا” در موقع حرکت روی فرشها و مدخل درها.مسلما” کاربرد بالابرهای برقی نسبت به انواع دستی آنها آسانتر است.
نقاله های ايستادن – توالت کردن : اين نقاله ها برای کمک به حرکت فرد در نشستن و برخاستن از توالت مورد استفاده قرار می گيرند. (شکل را ملاحظه فرمائيد ) .
نقاله های ثابت شده روی ديوار / کمک کننده در ايستادن بطورآزادانه : اين نقاله ها مخصوصا” برای طی مسيرهای کوتاه مفيد هستند. مثلا” از رختخواب به صندلی يا صندلی چرخدار يا از روی صندلی چرخدار به توالت و کلا” درجاهائيکه فضای کافی برای کاربرد نقاله های متحرک وجود ندارد، استفاده می شود.